Idea inteligentnego domu

Przy budowie domów, obiektów biurowych czy zakładów przemysłowych inwestorzy nie tylko zwracają uwagę na koszty wykonania, lecz coraz bardziej na koszty przyszłej eksploatacji. Są w stanie na początku więcej zainwestować i mieć pewność, że po pewnym czasie eksploatacji inwestycja ta zwróci się i zacznie przynosić korzyści. Z myślą o takich inwestorach powstały zdecentralizowane systemy sterowania, regulacji i nadzoru – zwane systemami Inteligentnego Budynku.

Termin ten pojawił się w różnych kręgach w latach osiemdziesiątych minionego stulecia. Trudno powiedzieć czy była to odpowiedź na ogromny postęp w różnych dziedzinach nauki i techniki, czy też moda na budowanie tego rodzaju obiektów. Bez względu na okoliczności powstania idei inteligentnego budynku, dziś, z perspektywy czasu, widać, że koncepcja ta doskonale się sprawdza w praktyce. Wraz z wdrażaniem nowych technologii i zmianą wymagań użytkowników, rola i funkcje budynków ulegają ciągłej modyfikacji, dostosowując się do zmieniającej rzeczywistości.

Terminem „inteligentne budynki” określamy budynki o różnym przeznaczeniu i różnej wielkości, np.: budynki biurowe, budynki handlowe (markety), obiekty przemysłowe, szkoły, szpitale, rezydencje, domy prywatne itp., mające zintegrowany system zarządzania i nadzoru. Inteligentne budynki muszą spełniać wiele wymagań zarówno pod względem zaawansowanych technologii urządzeń automatyki sterowania, jak również pod względem organizacji pracy układów automatyki. Zintegrowany system zarządzania obejmuje wiele autonomicznie pracujących układów automatyki i awaria któregokolwiek z nich nie może dezorganizować pracy pozostałych.

Pierwotnie, założenia inteligentnego budynku obejmowały wyłącznie instalacje alarmowe, oświetlenie i klimatyzację. Rewolucja w telekomunikacji i informatyce, zmiana standardów pracy biurowej spowodowały, że do budynków wdarły się sieci komputerowe, nowoczesne systemy automatyki i zabezpieczeń. Dzięki zastosowaniu komputerów i standaryzacji komponentów wchodzących w skład instalacji różnego typu, pojawiła się możliwość śledzenia i sterowania wszelkimi procesami zachodzącymi w budynku. Integracja systemów pokazała, że możliwe jest efektywne zarządzanie zasobami budynku podwyższając jego bezpieczeństwo i zapewniając wysoki komfort pracy jego użytkownikom. Nie wolno zapominać, że idea inteligentnego budynku nie jest jedynie wytworem ludzkiej wyobraźni oderwanym od rzeczywistości, ale stanowi ona odbicie dążeń i możliwości jakimi obecnie dysponuje światowa nauka i technika. Wpływając na kształt i rolę budynków, projektanci kreują nową rzeczywistość, nadają jej nową jakość, wychodząc w ten sposób naprzeciw oczekiwaniom obecnych i potencjalnych użytkowników.

Ze względu na wciąż zmieniającą się rzeczywistość, a także złożoność problemu, nie jest łatwo podać jednoznaczną definicję inteligentnego budynku. Oprócz tego, w różnych środowiskach proponowane są podejścia, które charakteryzują się odmiennym pojmowaniem roli i działania poszczególnych elementów skomplikowanej struktury, jaką bez wątpienia jest inteligentny budynek. Są to jednak pewnego rodzaju poprawki kosmetyczne do myśli przewodniej, którą jest stworzenie przyjaznego, wspomagającego pracę, efektywnego środowiska, w którym organizacja może osiągnąć określone przez siebie cele. Jest to bardzo ogólne ujęcie problemu, ale doskonale odzwierciedla jego filozofię. Pozostając na tym poziomie abstrakcji, wnioskujemy, że nie ważne jest w jakie urządzenia wyposażono budynek, ale czy spełnia on wymagania użytkowników i stwarza im możliwość sprawnego, bezpiecznego i efektywnego działania. Technika jest tutaj jedynie narzędziem pomagającym w prowadzeniu interesów. Jest to uniwersalne podejście, które nie traci na aktualności, bez względu na postęp w dziedzinie nauki i techniki.

Jeśli chodzi o budynek i jego użytkowników, to można wyróżnić trzy zasadnicze cele, które są kluczowe w realizacji inteligentnego budynku. Pierwszym z nich jest zarządzanie budynkiem. Chodzi tutaj zarówno o sterowanie zasobami ludzkimi, jak i systemami automatyki w budynku. Kolejnym celem jest efektywne zarządzanie przestrzenią (powierzchnią) w budynku tak, aby zminimalizować koszt jego eksploatacji. Ostatnim elementem jest struktura organizacji (firmy) działającej w danym budynku. Zgodnie z definicją, inteligentny budynek udostępniając swoje zasoby w postaci m.in. sieci komputerowych, linii telefonicznych, poczty pneumatycznej, powinien wspomagać i usprawniać wszelkie procesy zachodzące wewnątrz firmy oraz stwarzać możliwości jej rozwoju. Od tego jakimi dysponujemy obecnie środkami zależy forma i skala wcielania w życie idei inteligentnego budynku.

System automatyki w inteligentnych budynkach nie tylko zapewnia optymalny komfort i bezpieczeństwo ludziom, ale minimalizuje zużycie energii (elektrycznej i cieplnej dostarczanej z ciepłowni), zapewnia sterowanie i monitorowanie wszystkich urządzeń technicznych oraz umożliwia drukowanie odpowiednich raportów o stanie budynku. System obejmuje również wykrywanie i sygnalizację pożaru, wykrywanie włamań oraz kontrolę dostępu do systemu zarządzania.

Z technicznego punktu widzenia, inteligentny budynek to taki obiekt, w którym wszystkie podsystemy współdziałają ze sobą tworząc przyjazne dla człowieka środowisko, a ponadto posiadają zdolność automatycznego reagowania na wszelkiego rodzaju zagrożenia, czy też zmiany warunków pracy, przy minimalnej ingerencji człowieka i relatywnie niskich kosztach.

Zasadnicze znaczenie stosowanych układów, urządzeń i podzespołów systemu ma ich niezawodność działania, wysoka jakość wykonania i łatwość obsługi pozwalająca użytkownikowi na konfigurowanie systemu i programowanie jego zadań według własnych potrzeb w możliwie prosty sposób. Inteligencja budynków zawarta jest więc w programach instalowanych w sterownikach i komputerach, tworzonych dla poszczególnych urządzeń i układów automatyki.